De Wouden in Friesland, ook wel bekend als de Friese Wouden, is een prachtig landschap in het oosten van Friesland. Het gebied bestaat uit zandgronden en heidevelden, en wordt gekenmerkt door een uniek coulisselandschap met houtwallen en elzensingels. Dit landschap is een overblijfsel van de veenwinning en landbouwactiviteiten die hier sinds de 16e eeuw plaatsvonden.
De sociale en cultuurhistorische geschiedenis van van de zuidelijke Wouden is rijk en fascinerend. Rond 150.000 voor Christus woonden er mensen in dit gebied, zoals blijkt uit vondsten zoals de vuistbijl van Wijnjeterp. Ook in onze tuin zijn prehistorische vondsten gedaan.
Tot de late middeleeuwen bestond het gebied uit moerassen, veenmoerassen en natte graslanden. Deze veengebieden waren vaak moeilijk begaanbaar en werden gekenmerkt door een rijke biodiversiteit. Op de wat hoger gelegen gronden ontstonden kleine dorpen. Een aantal natuurlijke waterlopen, afkomstig van het Drents Plateau doorsneden het gebied. Tot de late middeleeeuwen In de late middeleeuwen werd er veel gehandeld in kaas en wol. Door de ontginning van het gebied en de veenwinning groeiden de dorpen en de bevolking.
Opsterland, waar Ureterp toe behoort, is een heel oude gemeente. De naam "Opsterland" werd voor het eerst gebruikt aan het eind van de 14e eeuw (Upsateraland. Up is "op" en sater is "zitten op", de hoog wonende mensen op het zand. Ook de naam Superhaudmare komt voor in de 14e eeuw als aanduiding voor deze streek. Vrij vertaald betekent dit boven-hoofd-stromen, verwijzend naar de rivier It Alddjip (Koningsdiep).
Tot 1851 was Opsterland een zogenaamde grieternij, zoals de bestuursgebieden van Friesland toen heetten. Aan het hoofd stond een grietman die ook een rechtsprekende taak had. Het woord 'grietenij' komt van het Oudfriese 'gretene' dat weer een afleiding is van greta: in rechte aanspreken. Het woord grietenij komt in overgeleverde documenten voor het eerst rond 1200 voor.
Het ontstaan van de grietenij heeft te maken met het streven van de Friezen naar autonomie. In de vroege middeleeuwen viel het grondgebied onder de graaf van Holland, die geheel naar eigen inzicht besluiten mocht nemen. Na de dood van graaf Floris IV in 1234 dwongen de Friezen een vorm van zelfbestuur af, de grietmannen kregen het in lokale aangelegenheden voor het zeggen. De grietman werd meestal gekozen door bewoners met stemrecht, de invloedrijke mannen in het gebied.
De veenwinning en de sociale strijd in Zuidoost-Friesland hebben een diepgaande impact gehad op het gebied. De veenwinning begon in de 17e eeuw en duurde tot de 20e eeuw. Het proces omvatte het graven van veen en het verkopen van turf als brandstof, vooral naar steden in Holland. De veenwinning leidde tot de vorming van vele meren, kanalen en bossen die het landschap van Zuidoost-Friesland vormen.
De veenarbeiders leefden in zware omstandigheden en werden vaak uitgebuit. In de 19e eeuw kwam Domela Nieuwenhuis, een voormalig predikant, op voor de veenarbeiders en begon hij te pleiten voor sociale hervormingen. Hij wordt vaak "De Ferlosser" (De Verlosser) genoemd door de veenarbeiders. Zijn inspanningen leidden tot de ontwikkeling van het socialisme in Nederland. De sociale strijd leidde tot verschillende veranderingen en hervormingen. De arbeidersbeweging zorgde ervoor dat er aandacht kwam voor de leefomstandigheden van de veenarbeiders en dat er maatregelen werden genomen om hun situatie te verbeteren. Nog zie je in de dorpen een grote maatschappelijke betrokkenheid en zelfredzaamheid.
Het gebied leent zich voor uitstapjes in de natuur, maar ook cultureel is er van alles te zien en ontdekken. Hierbij een kleine uitsnede:
Nationaal Park De Alde Feanen: Een prachtig natuurgebied met moerassen, meren en bossen. Perfect voor een dagje fietsen en genieten van de natuur.
Drachten: Bezoek het Museum Drachten voor kunst en cultuur, of geniet van een wandeling door het centrum.
Beetsterzwaag: Een charmant dorp met historische gebouwen en mooie tuinen. Bezoek ook het Landgoed Lauswolt of boek een historische wandeling.
Leeuwarden: De hoofdstad van Friesland, bekend om zijn historische binnenstad, musea en gezellige terrasjes. Leer alles over de band van onze koninklijke familie met de stad. Het Fries Museum en het Keramiekmuseum zijn absoluut een bezoek waard.
Bakkeveen: Ontdek de bossen en heidevelden van Bakkeveen. Perfect voor een lange wandel- of fietstocht.
Het Damshûs Nij Beets: Leer alles over de turfwinning en de sociale strijd.
Gorredijk: Een gezellig dorp met leuke winkels en cafés. Verdiep u in de Turfroute en bezoek ook het Museum Opsterlân.
De bossen van Olterterp: Tussen Ureterp en Beetsterzwaag kunt u heerlijk wanddelen in de bossen van Olterterp. U vindt er uitgestrekte bossen, pitoreske vennen en heidevelden. Het Witte Huis is de ideale startplek.